Marieke Leijnen
Na het lezen van dit artikel ken je de eigenschappen van de 9 belangrijkste rechtsvormen, en weet je hoe je de juiste ondernemingsvorm voor jouw bedrijf kiest. Direct meer lezen over een specifiek onderwerp? Klik dan op één van onderstaande links:
- Belang van de juiste rechtsvorm
- 9 belangrijke rechtsvormen
- Rechtspersoonlijkheid
- Conclusie
- Veel gestelde vragen
1. Rechtsvormen: waarom de juiste kiezen?
Als je een onderneming start, moet je kiezen uit een reeks rechtsvormen. Welke je kiest, heeft gevolgen voor de manier waarop je belasting betaalt, je eventuele aandelen verdeelt en in hoeverre je persoonlijk aansprakelijk bent wanneer er fouten gemaakt worden in je onderneming.
Het is belangrijk om je goed in te lezen in de verschillende rechtsvormen. Na je start is het namelijk lastiger om te wisselen. Op Ikgastarten.nl vind je veel informatie om de juiste rechtsvorm voor jouw bedrijf te vinden.
2. 9 belangrijke rechtsvormen
Er zijn veel verschillende rechtsvormen, we hebben de belangrijkste voor je op een rij gezet. Klik op de link om direct naar die specifieke rechtsvorm te gaan. Je kunt ook doorscrollen, dan kom je alle rechtsvormen tegen.
- Eenmanszaak
- Maatschap
- Vennootschap onder firma
- Besloten vennootschap
- Commanditaire vennootschap
- Naamloze vennootschap
- Vereniging
- Stichting
- Coöperatie/onderlinge waarborgmaatschappij
1. Wat is een eenmanszaak?
Vanuit alle rechtsvormen is de eenmanszaak het populairst. Veruit de meeste startende ondernemers en zzp'ers beginnen als eenmanszaak. De naam zegt het eigenlijk al: van een dergelijk bedrijf is slechts één persoon de eigenaar. Er kunnen wel meerdere mensen werkzaam zijn in de onderneming.
Ga jij in je eentje starten, maar verwacht je na verloop van tijd ook personeel in te huren? Dan kun je dus alsnog met een gerust hart kiezen voor een eenmanszaak.
Per persoon kan er maximaal één eenmanszaak worden opgericht.
Een eenmanszaak oprichten
Voor een eenmanszaak gelden geen oprichtingseisen. Je hoeft geen akte op te laten stellen. Dit maakt deze vorm een van de meest laagdrempelige rechtsvormen. Je bent wél verplicht om de onderneming in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK).
Ben je van plan om af en toe mensen in dienst te nemen? Bekijk dan goed welke verzekeringen je het beste kunt afsluiten.
- Lees hier alles over het oprichten van een eenmanszaak
Voor- en nadelen eenmanszaak
- De oprichting verloop snel en eenvoudig. Een inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) is voldoende.
- Er wordt bij een eenmanszaak juridisch gezien geen onderscheid gemaakt tussen jouw privé- en zakelijk vermogen. Jij bent dus aansprakelijk voor eventuele schulden.
2. Wat is een maatschap?
In een maatschap werken twee of meer personen ('maten') samen. Je oefent onder een gemeenschappelijke naam een beroep uit. Deze rechtsvorm komt veel voor in de medische en juridische wereld.
Denk bijvoorbeeld aan (tand)artsen, fysiotherapeuten, en advocaten. Maar ook in de architectenwereld bestaan veel maatschappen.
Een maatschap oprichten
Alle nieuwe maatschappen moeten worden ingeschreven in het Handelsregister. Bij de oprichting hoeft, net als bij een eenmanszaak, geen akte te worden opgesteld.
Bij een maatschap is het zo dat iedere deelnemer iets inbrengt, zoals geld, goederen of arbeid. De winst hieruit wordt verdeeld onder de maten. Daarnaast is iedere maat aansprakelijk voor gelijke delen.
Maak goede afspraken
Maak onderling wel duidelijke afspraken over de overige zaken en leg deze desnoods vast bij een notaris. Zo voorkom je dat er in de toekomst mogelijk frictie ontstaat tussen een of meerdere leden uit de maatschap.
- Lees hier alles over het oprichten van een maatschap
Voor- en nadelen maatschap
- Bij het oprichten van een maatschap brengt iedere deelnemende maat afzonderlijk iets van waarde in. Het uiteindelijke voordeel wordt verdeeld onder alle maten.
- Het kan voorkomen dat de ene maat meer uren en/of geld inbrengt dan de andere. Het is dus handig om duidelijke afspraken te maken en vast te leggen in een maatschapscontract over de winstverdeling en bevoegdheden.
3. Wat is een vennootschap onder firma (vof)?
De vennootschap onder firma (vof) is eigendom van meerdere betrokkenen, die vennoten of firmanten worden genoemd. De op te richten vof moet worden ingeschreven in het Handelsregister, net als andere rechtsvormen.
Het is niet verplicht om een firma- of vennootschapscontract te (laten) opmaken. Het is wel slim om de gemaakte afspraken over verantwoordelijkheden, bevoegdheden en de winstverdeling schriftelijk vast te leggen.
- Lees hier alles over het oprichten van een vof
Voor- en nadelen vof
- De vennootschap onder firma (vof) is eigendom van meerdere betrokkenen, de winst moet dus verdeeld worden.
- De op te richten vof moet worden ingeschreven in het Handelsregister.
4. Wat is een besloten vennootschap (bv)?
De besloten vennootschap, vaak afgekort naar bv, is samen met de eenmanszaak een van de populairste rechtsvormen. Bij deze variant is het kapitaal in aandelen verdeeld. De risico's van hoofdelijke aansprakelijkheid worden beperkt.
Als zzp’er ben je directeur en de enige aandeelhouder ineen. Dat houdt in dat je directeur-grootaandeelhouder bent (dga). In dat geval keer je jezelf loon uit en betaal je daar inkomstenbelasting over. Verder betaal je bij uitbetaling in aandelen ook dividendbelasting en krijg je te maken met vennootschapsbelasting.
Deze aandelen zijn in het bezit van aandeelhouders, maar kunnen niet vrij worden verhandeld. Een belangrijk voordeel van de bv is dat het een rechtspersoon is. Dat houdt in dat in veel gevallen niet jij, maar de bv aansprakelijk is voor eventuele schulden.
- Ben jij voorbereid als je aansprakelijk wordt gesteld? Download het gratis whitepaper over aansprakelijkheid!
Risico's bij wanbeleid
Let wel op: als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid, kun je hierop wél persoonlijk worden aangesproken. Dit werkt zo bij alle rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid. Als directeur van een bv ben je feitelijk in dienst van de onderneming.
Een bv kan door een of meerdere personen worden opgericht. Bij de oprichting moest de bv vroeger beschikking hebben over een kapitaal van € 18.000 (in de vorm van geld of natura, zoals onroerend goed). Dat is niet meer het geval. Tegenwoordig kun je namelijk een flex-bv oprichten.
- Lees alles over de flex-bv
Voor- en nadelen bv
- Het kapitaal is in aandelen verdeeld en de risico's van hoofdelijke aansprakelijkheid worden beperkt.
- Een belangrijk voordeel van de bv is dat het een rechtspersoon is. Dat houdt in dat in veel gevallen niet jij, maar de bv aansprakelijk is voor eventuele schulden. Echter, als de schulden zijn ontstaan door wanbeleid, kun je hierop wél persoonlijk worden aangesproken.
Online bv oprichten
Wist je dat je vanaf 1 augustus 2022 ook online en bv kunt oprichten? Dat gaat via een digitale notariële akte en een online audio-videoverbinding met een notaris. Je zet dan ook een digitale handtekening!
Maatschappelijke bv
In de toekomst wordt het mogelijk om als bv de aanduiding maatschappelijke BV (BVm) te krijgen. Dit is speciaal voor ondernemingen die een sociaal of maatschappelijk doel dienen, maar wel winst maken. Het grote verschil tussen deze en andere rechtsvormen is dat je hiermee direct aan relaties kunt laten zien dat je een maatschappelijk doel nastreeft.
5. Wat is een commanditaire vennootschap (cv)?
De commanditaire vennootschap is een bijzondere samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (vennoten). Deze vennoten kunnen beherend of stil (commanditair) zijn. In de praktijk betekent dit vaak dat de stille vennoten alleen financieel betrokken zijn bij de onderneming. Het is voor hen niet toegestaan om namens de cv te spreken of handelen.
Dat kan. Wij hebben alle ins & outs van een businessplan op een rijtje gezet. Maak in 10 stappen een ijzersterk ondernemingsplan.
Een commanditaire vennootschap oprichten
Voor de oprichting van een commanditaire vennootschap bestaan - afgezien van de inschrijving in het Handelsregister - geen formele eisen. Daarom is het belangrijk om de gemaakte afspraken tussen de vennoten schriftelijk te laten vastleggen door een notaris.
Komt de vennootschap zijn verplichtingen niet meer na? Dan zijn de beherende vennoten privé voor 100% hoofdelijk aansprakelijk. De commanditaire vennoten zijn slechts aansprakelijk voor het bedrag dat zij hebben ingebracht.
- Lees hier alles over het oprichten van een cv
Voor- en nadelen cv
- Voor de oprichting van een commanditaire vennootschap bestaan - afgezien van de inschrijving in het Handelsregister - geen formele eisen. Het is daarmee een van de laagdrempelige rechtsvormen.
- Komt de vennootschap zijn verplichtingen niet meer na? Dan zijn de beherende vennoten privé voor 100% hoofdelijk aansprakelijk.
6. Wat is een naamloze vennootschap (nv)?
Deze rechtsvorm is voor de meeste starters over het algemeen niet echt relevant. Een naamloze vennootschap is een vennootschap waarvan het kapitaal is verdeeld in aandelen. In tegenstelling tot bij een bv zijn deze overdraagbaar.
Namens de nv moeten jaarstukken worden opgeteld en ingeleverd bij de KvK.
De eisen bij het oprichten van een nv zijn vrijwel hetzelfde als die bij het opzetten van een bv. Het verschil is echter dat je bij het oprichten van een nv moet beschikken over een minimumkapitaal van € 45.000.
Een ander verschil is dat de aandelen bij de nv vrij overdraagbaar zijn. Voor een bv is dat anders: de aandelen staan in dat geval ingeschreven onder de naam van de aandeelhouder.
- Lees hier alles over het oprichten van een nv
Voor- en nadelen nv
- Je moet bij de oprichting beschikken over een minimumkapitaal: € 45.000.
- Het kapitaal is in aandelen verdeeld en de risico's van hoofdelijke aansprakelijkheid worden beperkt zoals bij een bv.
7. Wat is een vereniging?
Als je een bepaald (goed) doel voor ogen hebt en met anderen wilt samenwerken om dit te bereiken, kun je de vereniging kiezen als rechtsvorm. Kort gezegd is een vereniging een samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk doel.
Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om deze onder de leden te verdelen geen doel mag zijn. Er mag wel winst gemaakt worden, maar de opbrengsten moeten ten goede komen aan het gemeenschappelijke doel.
Ledenvergadering
Voorwaarden voor deze rechtsvorm zijn dat jouw vereniging uit ten minste twee personen bestaat, de hoogste macht bij de ledenvergadering ligt, alle leden hierbij één stem hebben en het bestuur wordt benoemd namens de ledenvergadering.
Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid en verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid.
- Lees hier alles over het oprichten van een vereniging
Voor- en nadelen vereniging
- Belangrijke voorwaarde is dat het maken van winst om deze onder de leden te verdelen geen doel mag zijn.
- Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid.
8. Wat is een stichting?
Een stichting heeft als doel om met behulp van vermogen een bepaald ideaal te realiseren. Deze doeleinden zijn vastgelegd in de statuten.
Een stichting mag winst maken, maar net als bij een vereniging moet deze opbrengst wel ten goede komen aan een ideëel of sociaal doel.
Een stichting wordt opgezet door een of meerdere personen (natuurlijk of rechtspersoon), heeft geen leden en wordt opgericht bij notariële akte of testament. Vergeet de stichting niet in te schrijven in het Handelsregister van de KvK.
Anti-misbruikwetten
In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet aansprakelijk gesteld. Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting valt, zijn wel de anti-misbruikwetten van toepassing.
Bestuurders kunnen onder bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden.
- Lees hier alles over het oprichten van een stichting
Voor- en nadelen stichting
- In het geval van schulden worden de bestuurders van een stichting niet aansprakelijk gesteld.
- Bestuurders kunnen onder bepaalde omstandigheden alsnog aansprakelijk worden gehouden.
9. Wat zijn de coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij?
Deze rechtsvormen komen nog niet zo veel voor. De coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen.
Een coöperatie komt door middel van het afsluiten van overeenkomsten op voor de materiële belangen van haar leden. De winst mag worden uitgekeerd aan leden. Er zijn drie soorten coöperaties:
- Bedrijfscoöperatie
- Consumentencoöperatie
- Producten- of dienstencoöperatie
Een coöperatie wordt opgezet door minimaal twee personen. De oprichting vindt plaats bij notariële akte.
De coöperatie moet daarnaast worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken.
- Lees hier alles over het oprichten van een coöperatie
Voor- en nadelen coöperatie
- De oprichting vindt plaats bij notariële akte.
- De coöperatie moet ook worden ingeschreven in het Handelsregister en is verplicht om ieder jaar jaarstukken op te stellen en deze openbaar te maken.
3. Welke rechtsvormen hebben rechtspersoonlijkheid?
In de basis zijn er twee soorten rechtsvormen: rechtsvormen mèt en zonder rechtspersoonlijkheid. Het verschil zit in de aansprakelijkheid. Bij een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid, ben je met je privévermogen aansprakelijk voor schulden. Dat is bij een rechtspersoon met rechtspersoonlijkheid meestal niet het geval.
- Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid:
Besloten vennootschap (bv)
Naamloze vennootschap (nv)
Stichting
Vereniging
Coöperatie - Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
Eenmanszaak
Vennootschap onder firma (vof)
Commanditaire vennootschap
Maatschap
4. Conclusie
Het kiezen van de juiste rechtsvorm voor je onderneming is belangrijk omdat deze keuze gevolgen heeft voor de aansprakelijkheid en fiscale verplichtingen. Je kunt je ondernemingsvorm later wel wijzigen, maar ook dat heeft verschillende negatieve gevolgen.
Zo moet je een nieuwe rechtsvorm van je onderneming doorgeven aan de KvK en de Belastingdienst. Het kan dat je de nieuw gekozen vorm ook nog in een akte bij een notaris moet vastleggen.
Dit kost tijd, geld en energie die je kunt besparen door je eerste keuze weloverwogen te maken. Bedenk dus goed voor welke rechtsvorm je kiest wanneer je wilt starten met je bedrijf.
5. Meest gestelde vragen over rechtsvormen:
- Welke rechtsvormen zijn er?
De 9 meest voorkomende rechtsvormen zijn: eenmanszaak, maatschap, vennootschap onder firma, besloten vennootschap, commanditaire vennootschap, naamloze vennootschap, vereniging, stichting en coöperatie/onderlinge waarborgmaatschappij. - Welke soorten vennootschappen zijn er?
We onderscheiden de vennootschap onder firma (vof), de besloten vennootschap (bv) en de commanditaire vennootschap (cv). Op IkGaStarten lees je meer over deze rechtsvormen. - Welke rechtsvormen zijn ook natuurlijke rechtspersonen?
Een eenmanszaak, een vof en een maatschap bestaat over het algemeen uit natuurlijke personen. Dat betekent dat de personen zelf aansprakelijk zijn voor eventuele schulden. Lees in dit artikel meer over natuurlijke personen als rechtsvormen.
