Marieke Leijnen
In 6 hoofdstukken leggen we uit of het verstandig is om geld voor je bedrijf te lenen bij je familie. Wil je direct meer over een specifiek onderwerp lezen? Klik dan op één van onderstaande links:
1. Geld lenen bij familie: onderhandse lening
Geld lenen bij familie en/of vrienden noemen we ook wel een onderhandse lening, omdat het in feite een lening is die niet 'openbaar wordt aangeboden'. De twee partijen, in dit geval jij en jouw familielid, maken samen afspraken over de voorwaarden en leggen deze vast in een contract.
Leg de lening vast bij een notaris
Je kunt de gemaakte afspraken vastleggen bij een notaris. Dit is niet verplicht, maar wel aan te raden. Dan weten alle partijen waar ze aan toe zijn en zal hierover achteraf minder snel onduidelijkheid ontstaan.
Aan een notariële akte zijn wel kosten verbonden. Houd rekening met een bedrag van minimaal € 400.
Laat een deskundige meekijken bij het bepalen van het leenbedrag om te voorkomen dat je te veel (of juist te weinig) geld leent.
Raadpleeg een accountant
Komen jullie er samen niet uit? Raadpleeg dan ook een accountant of een andere financieel expert. Zo voorkom dat je teveel (of juist te weinig) geld leent.
Waarom een onderhandse lening?
Als je een eigen bedrijf wil starten en geen externe financiering van een bank kunt krijgen, dan kun je een onderhandse lening bij familie of vrienden afsluiten. Het komt ook voor dat ouders hun kind willen helpen door het verstrekken van een lening voor een eigen bedrijf, naast de mogelijke financiering door een bank of andere investeerder.
2. Voordelen van geld lenen bij familie
- Je kunt in samenspraak de voorwaarden vastleggen over de aflossing: het bedrag en de termijnen.
- De rente waarschijnlijk lager dan die je aan een bank zou betalen. Het is overigens een misvatting dat je over een onderhandse lening veel minder rente hoeft te betalen. Je moet van de Belastingdienst namelijk een marktconforme rente betalen, anders wordt het gezien als een schenking.
- Je krijgt bij een onderhandse lening geen registratie bij de BKR.
Bedenk van tevoren of een onderhandse lening voor jouw situatie de beste oplossing is. Ga hierbij niet over één nacht ijs.
3. Nadelen van geld lenen van familie
Denk niet te licht over een onderhandse lening. Ook al leen je bij iemand die je goed kent, neem deze beslissing weloverwogen. Geldkwesties kunnen leiden tot verstoorde relaties binnen families of vriendengroepen.
Als de zaken wat minder gaan en jij je lening tijdelijk niet kunt aflossen, kan dat leiden tot grote ontevredenheid. En wat als je door een failissement je lening helemaal niet meer kunt terugbetalen?
Je kunt op verschillende manieren aan geld komen. Bekijk dit handige overzicht van Rabobank om te zien welke financiering het beste bij jou past.
Beperk risico's
De flexibiliteit van een onderhandse lening (contractduur, termijnen) heeft voordelen, maar ook nadelen. Zo is er geen toetsing of je de betalingsverplichting kunt nakomen. Ga dus vooraf met een financieel specialist om de tafel zitten om alles door te rekenen.
Tijdens de looptijd van de onderhandse lening kan je persoonlijke situatie veranderen. Hou hier ook rekening mee bij het bepalen van de hoogte van het te lenen bedrag en de betalingstermijnen. Je kunt het risico op een conflict verder verkleinen door alle afspraken van tevoren duidelijk op te stellen in een juridisch contract.
4. Hoe stel je een goede leenovereenkomst op?
Het spreekt voor zich dat je in een leenovereenkomst melding maakt van de partijen die de lening aangaan (bijvoorbeeld jij en je oom). Daarnaast moet je in het contract de hoogte van het bedrag aangeven en zowel het rentepercentage als de datum van rentebetaling vastleggen.
Marktconforme rente
Houd er rekening mee dat de hoogte van de rente dus marktconform moet zijn. Spreken jullie onderling een rente af die aanzienlijk lager is dan wat er gemiddeld gerekend wordt? Dan lopen jullie het risico dat de Belastingdienst de lening zal beschouwen als een schenking en kunnen jullie worden verplicht tot het betalen van schenkbelasting (lees hierover meer in hoofdstuk 5).
Minimum en maximumrente onderhandse lening
Je mag 25% afwijken van de rente die kredietverstrekkers vragen. Hoe hoog dit rentepercentage is, verschilt per jaar. Als kredietverstrekkers 8% vragen, moet je dus minimaal 6% rente afspreken bij een onderhandse lening. Er is wel een maximum rente aan een onderhandse lening verbonden, namelijk 10%.
Het duurt vaak wel even voordat een startup kan beginnen met aflossen of het betalen van rente. Zorg ervoor dat je de startdatum voor het aflossen van de lening of betalen van rente (bijvoorbeeld een jaar na het aangaan van de lening) ook opneemt in de overeenkomst.
Tip: laat de overeenkomst altijd nalezen door een deskundige op het gebied van contracten, zoals een advocaat, notaris of accountant.
5. Hoe ziet de Belastingdienst een onderhandse lening?
De Belastingdienst maakt zakelijk gezien onderscheid tussen een lening of een schenking. Bij een onderhandse lening om je bedrijf te financieren, moet je het bewijs hiervan kunnen tonen aan een inspecteur.
Kortom: je moet hiervoor beschikken over een schriftelijke overeenkomst. Een afschrift van je zakelijke rekening alleen is niet voldoende.
Schenking
Wil een familielid of vriend jou het benodigde geldbedrag niet lenen, maar wel schenken? Dan krijg je mogelijk te maken met schenkbelasting. Dit is het geval wanneer het bedrag hoger is dan de vastgestelde vrijstelling.
Tarieven schenkbelasting 2023
Tot een bedrag van € 138.641 bedraagt deze belasting hierover bij een kind 10%, kleinkind 18% en een vriend 30%. Bij een lening hoger dan € 138.642 zijn de percentages 20% bij een kind, 36% bij een kleinkind en 40% bij een vriend. Deze bedragen kunnen dus flink oplopen.
We zetten de tarieven nog op een rij in de volgende tabel:
| Waarde schenking |
Partner en (pleeg- of stief-)kinderen |
Kleinkinderen en verdere afstammelingen |
Overige personen |
|---|---|---|---|
| € 0 - € 138.641 | 10% | 18% | 30% |
| € 138.642 en meer | 20% | 36% | 40% |
6. Hoe hoog mag een onderhandse lening zijn?
Er is geen maximumbedrag verbonden aan een onderhandse lening. Bedenk wel dat je een marktconforme rente moet betalen, dus geld lenen kost ook onderhands geld.
Maak daarom een goed financieel plan met verschillende positieve en negatieve scenario's. Zo weet je vooraf precies wat je draagkracht is en welk bedrag (rente plus aflossing) je in het slechtste bedrijfsscenario nog kunt terugbetalen. Bepaal op basis daarvan de hoogte van je lening.
Conclusies
Het aangaan van een onderhandse lening met je familie heeft voor- en nadelen. Bedenk daarom vooraf goed welke punten voor jou zwaarder wegen. Gebruik eventueel onderstaande rijtjes om de voor- en nadelen in jouw situatie goed weg te strepen tegen elkaar.
Samengevat zijn dit de voordelen van een onderhandse lening bij familie of vrienden:
- Vertrouwd
- Flexibiliteit: in overleg aflossingsbedrag en de termijnen vastleggen
- Lagere rente
- Geen registratie bij de BKR
Dit zijn de nadelen van geld lenen bij familie of vrienden:
- Geen financiële toetsing
- Financiële situaties veranderen, niet kunnen nakomen van afspraken
- Bij onenigheid verlies van vriendschappen of ruzie in de familie
Onderhandse lening: de meestgestelde vragen:
- Hoe werkt een onderhandse lening?
Bij een onderhandse lening leen je geld bij familie of vrienden in plaats van een officiële financiële instantie. Je maakt onderling afspraken met je familie of vrienden over de voorwaarden van de onderhandse lening en het is verstandig om deze afspraken vast te leggen in een contract. - Hoeveel geld mag je lenen bij een onderhandse lening?
Aan een onderhandse lening is geen maximumbedrag verbonden. Bedenk wel dat je een marktconforme rente moet betalen. Anders wordt de lening gezien als een schenking en krijg je een naheffing van de Belastingdienst. Bij een onderhandse lening betaal je dus ook rente. - Wat is schenkbelasting?
Aan een schenking is een maximum verbonden door de Belastingdienst. Als je geen of weinig rente over je onderhandse lening betaalt, zal de Belastingdienst de lening beschouwen als een schenking en kan je worden verplicht tot het betalen van schenkbelasting. Dit kan oplopen tot 40%! - Wat is de minimale rente van een onderhandse lening?
Je bent bij een onderhandse lening verplicht een marktconforme rente te betalen. Je mag 25% afwijken van de rente die kredietverstrekkers vragen. Hoeveel dit rentepercentage is, verschilt per jaar. Als kredietverstrekkers 8% vragen, moet je dus minimaal 6% rente afspreken bij een onderhandse lening. Er is wel een maximum rente aan een onderhandse lening verbonden: die bedraagt maximaal 10%.
