Let op: De VAR is in 2016 vervangen door de wet DBA en modelovereenkomsten. Dit bleek echter geen goed alternatief. De overheid werkt aan een alternatief in de vorm van een webmodule.
De webmodule voor zzp'ers moet de Wet DBA gaan vervangen. De online webmodule geeft een opdrachtgeversverklaring af en moet duidelijkheid geven over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.
Tot die tijd blijft de wet DBA van kracht, maar wordt niet volledig gehandhaafd. De Belastingdienst controleert nu scherper op schijnzelfstandigheid.
1. Waarom waren er 4 verschillende VAR-verklaringen?
Zo op het eerste gezicht lijkt het veel handiger als er maar één VAR-verklaring was die voor iedereen hetzelfde zou zijn, toch? Maar als je bedenkt hoezeer het werk en de persoonlijke omstandigheden van freelancers van elkaar kunnen verschillen, is het eigenlijk best logisch dat er meerdere soorten VARs waren.
Het ging daarbij niet eens zozeer om de verschillende branches waarin mensen op freelancebasis werken, maar eerder om het feit dat je bijvoorbeeld ZZP'er of hybride ondernemer kunt zijn.
Of jij voor de inkomstenbelasting wordt beschouwd als ondernemer en recht had op een Var-wuo (winst uit onderneming), bepaalt de fiscus. Omdat er in een jaar tijd en vooral in de startfase van jouw bedrijf veel kan veranderen, moest je in ieder geval in de eerste drie jaar steeds zelf een nieuwe VAR-verklaring aanvragen.
Er waren vier verschillende varianten:
- VAR-wuo: winst uit onderneming
- VAR-dga: werkzaamheden voor een vennootschap
- VAR-row: resultaat uit overige werkzaamheden
- VAR-loon: inkomsten uit een dienstbetrekking
Als zzp'er was je in de meeste gevallen vooral gebaat bij een VAR-wuo of een VAR-dga. Hiermee garandeert je jouw opdrachtgevers namelijk dat zij geen premies en loonheffingen hoefden te betalen, omdat de Belastingdienst jouw inkomsten dan zag als winst uit onderneming.
2. Wat was het doel van de VAR-verklaring?
Een VAR-verklaring was een zekere vorm van houvast. Voor de opdrachtnemer, maar met name voor de opdrachtgever. Een VAR gaf opdrachtgevers een mate van zekerheid dat zij achteraf niet zomaar konden worden aangeslagen voor loonbelastingen en premies.
Het aanvragen van een VAR-verklaring was niet verplicht - je kon als freelancer dus ook prima je werk doen zonder een geldige VAR op zak - maar het kwam vaak voor dat opdrachtgevers voorafgaand aan een opdrachtovereenkomst om zo'n verklaring vroegen. Zeker wanneer zij twijfelden aan de aard van de arbeidsrelatie.
Speciaal voor starters: de basis in 5 minuten. Een overzicht van wat je nodig hebt om aan de slag te gaan met je boekhouding, inclusief tips.
3. Hoe vroeg ik een VAR-verklaring aan?
Je kon een VAR-verklaring op verschillende manieren aanvragen. Schriftelijk - door het aanvraagformulier (PDF-bestand) te downloaden - of digitaal op de website van de Belastingdienst. Op dit formulier vulde je jouw persoonlijke gegevens in en moet je een aantal vragen beantwoorden.
Op deze manier probeerde de Belastingdienst een goed beeld te krijgen van jouw werkzaamheden en persoonlijke omstandigheden, zodat je uiteindelijk de juiste VAR kreeg toegewezen.
Bij het invullen van dit formulier kwam je onder meer de volgende vragen tegen:
- Wat voor werk doe je?
- Hoeveel uur verwacht je hieraan te besteden?
- Hoeveel opdrachtgevers verwacht je te hebben?
- Ben je ingeschreven bij de Kamer van Koophandel?
- Heb je personeel in dienst?
- Hoe beoordeel je zelf de inkomsten uit de VAR-werkzaamheden in het jaar waarvoor je de verklaring aanvraagt?
4. Vraag: "Ik ben starter en heb nog vrij weinig opdrachtgevers. Ziet de Belastingdienst mij dan wel als volwaardig ondernemer?"
Veel startende ondernemers vreesden dat het aantal klanten en opdrachtgevers van grote invloed was op het type VAR dat zij door de fiscus krijgen toegewezen. Hoewel het aantal opdrachtgevers wel kon meespelen bij deze beslissing, was dit criterium in de meeste gevallen niet leidend.
De Belastingdienst keek eerder naar het totaalbeeld en hield bijvoorbeeld rekening met de aard van de werkzaamheden. Het ging vooral om het ondernemersrisico. Hierbij werd door de fiscus rekening gehouden met het feit dat je als zelfstandige werkt voor eigen rekening en risico (bij ziekte krijg je bijvoorbeeld niet automatisch doorbetaald, zoals bij een vaste baan het geval is).
5. Hoe lang was een VAR-verklaring geldig?
Een VAR-verklaring was maximaal één jaar geldig. Voor het nieuwe kalenderjaar kon je vanaf 1 september een nieuwe VAR aanvragen. Je kreeg jouw (nieuwe) VAR-verklaring vrij snel (meestal binnen vijf werkdagen) en uiterlijk binnen twee maanden.
Om te voorkomen dat je begin januari zonder een geldige VAR zat en daardoor opdrachten misliep, was het toch verstandig om de nieuwe VAR ruim op tijd aan te vragen.
6. Wanneer kreeg ik automatisch een nieuwe VAR?
Als je in de voorgaande drie jaar ook al een VAR had aangevraagd en jouw status onveranderd was (je bent bijvoorbeeld niet van een VAR-row naar VAR-wuo geswitcht), hoefde je dat voor het vierde jaar niet nog eens actief te doen. In dat geval viel de nieuwe VAR automatisch tijdig bij jou thuis op de deurmat.
Overigens moest je daarvoor wel aan meer voorwaarden voldoen: zo moest je steeds een VAR voor hetzelfde type werk hebben aangevraagd, de opdrachten steeds onder vergelijkbare omstandigheden hebben uitgevoerd en de Belastingdienst mocht de VAR's in de tussentijd niet hebben herzien.
