Bedrijfsgegevens
Naam: Honig.
Onderdeel van: Berkshire Hathaway, het investeringsbedrijf van Warren Buffett, en 3G Capital (sinds 2013).
Opgericht in: 1867 door Klaas Honig.
Hoe kwam de oprichting van Honig tot stand?
De geschiedenis van Honig gaat bijna honderdvijftig jaar terug in de tijd. In het voorjaar van 1867 koopt Klaas Honig voor zijn zoon Meindert de houten stijfselmakerij De Troffel in Koog aan de Zaan.
Hij moet daar vijfduizend gulden voor betalen. Het blijkt een goede investering, want het bedrijfje van Honig slaagt op den duur erin om een aantal kleinere stijfselfabrieken van de markt te verdrijven. Het gevolg is de opening van N.V. Stijfselfabriek "De Bijenkorf" in 1895, waar maisstijfsel, maizena en later ook pudding zal worden geproduceerd.
Concurrent overnemen
In 1912 heeft Honig voldoende kapitaal vergaard om zijn grootste concurrent in Nederland, stijfselfabriek Van Stam in Nijmegen, over te kunnen nemen. Kort daarna verandert Honig de naam van haar eerste officiële nevenvestiging in 'Hollandia'.
De Nijmeegse fabriek produceert hier voornamelijk tarwezetmeel, een lucratieve grondstof die de basis vormt voor soepen en - later - ook vermicelli en pasta's. Klaas Honig neemt een klein risico door in 1922 krulvermicelli te introduceren, een wereldwijde primeur.
Dat de productnaam 'vermicelli' in het Italiaans kleine wormen betekent, vertelt hij er natuurlijk niet bij. De vermicelli, een in die tijd unieke toevoeging aan de standaard soepen, is een groot succes. Het duurt dan ook slechts een paar jaar voordat Honig de 'opvolger' op de Nederlandse markt durft te brengen: macaroni.
Een tweede primeur volgt in 1930. Dat is het jaar waarin Honig met succes Nederlandse consumenten laat kennismaken met het eerste pakje droge (vermicelli)soep. Deze financiële meevaller komt als geroepen. Eerder dat jaar is namelijk een van de Honig-fabrieken tot op de grond toe afgebrand.
Mede dankzij de goede verkoopresultaten van dat jaar kan het bedrijf relatief snel beginnen met de wederopbouw; op de nieuwe locatie zullen voortaan soepen en bouillonblokjes worden geproduceerd.
Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog heeft – zoals op de meeste Nederlandse bedrijven in die tijd –verstrekkende gevolgen voor Honig. Zo fungeert de fabriek tijdens bombardementen als schuilkelder voor het personeel en in de buurt wonende gezinnen. Toch kan het bedrijf niet voorkomen dat veel medewerkers alsnog worden opgeroepen om in Duitsland te gaan werken.
Ook persoonlijk drama blijft het bedrijf helaas niet bespaard. In 1941 overlijdt hoofddirecteur Klaas Honig en slechts twee jaar later, in 1943, wordt zijn jongere broer Evert vanwege zijn activiteiten in het verzet geëxecuteerd door de Duitsers.
De oorlog vormt echter ook de basis voor mooie initiatieven. In deze periode worden veel geliefde producten en grondstoffen schaars. Honig springt hierop in door met alternatieven te komen die in de buurt komen van het origineel.
Zo maken mensen kennis met Santé (surrogaatthee), Colonia (nepkoffie) en Aros (namaaksuiker). Het feit dat deze producten na het einde van de oorlog snel weer uit de schappen verdwijnen, geeft aan dat er aan de smaak misschien nog wat te wensen overbleef.
Desalniettemin zijn veel consumenten dankbaar voor deze 'tweederangs' producten en dat zij, ondanks het gebrek aan koffie, suiker en thee, op deze manier toch van het nepgoedje kunnen genieten. Bijkomend voordeel is dat Honig tijdens de zware oorlogsjaren geld blijft verdienen en zo ook meer werknemers in dienst kan houden.
Na de oorlog maakt Honig naast haar vertrouwde producten vooral naam met kruidenmixen, zodat consumenten het steeds meer aandurfden om thuis nieuwe gerechten uit te proberen.
In 1965 gaan de Honig-vestigingen samen met een aantal Noord-Nederlandse aardappelzetmeelfabrieken van het Scholten-concern over in Koninklijke Scholten-Honig, dat in 1978 na enkele zware jaren surseance van betaling moet aanvragen.
De reddende hand komt van CSM, dat bereid is om de voedingsmiddelenfabrieken en merkartikelen van Honig over te nemen. Onder leiding van CSM wordt het aantal pasta's, mixen en soepen in het assortiment snel verder uitgebreid.
Maar gedurende de jaren '70 krijgt Honig ook steeds meer oog voor de zakelijke markt. In eerste instantie pakt het overkoepelende concern het nog voorzichtig aan door zich alleen met soepen en pasta op de professionele markt te richten, maar in de loop van de jaren '80 komen daar meer typische basisproducten bij, zoals jus, bouillon en puree.
In 2001 wordt er opnieuw van eigenaar gewisseld. Dat jaar koopt de Amerikaanse multinational Heinz het oer-Hollandse Honig van CSM. Heinz op haar beurt wordt in 2013 weer overgenomen door Berkshire Hathaway, het investeringsbedrijf van Warren Buffett, en 3G Capital.
Hoe veranderde dit merk de markt?
Tegenwoordig kun je in principe iedere dag van de week wel een maaltijd met compleet andere ingrediënten samenstellen, maar dat was vroeger wel anders. Een Nederlander uit 1900 at bijna iedere avond aardappelen, vaak - maar niet altijd - in de vorm van een stamppot.
Als startende ondernemer heb je vaak aanvullende financiering nodig. De Rabobank biedt starters mogelijkheden om een bedrijf te financieren.
In de loop van de twintigste eeuw komen er - mede onder invloed van aanbieders als Honig - steeds vaker andere maaltijddragers op tafel. De eerste jaren zijn dit voornamelijk soepen en pasta's, maar tegenwoordig kunnen consumenten met een beetje hulp van Honig ook smakelijke gerechten maken met wraps, tarly en noodles.
Zou de twintigste eeuw zonder Honig ook in het teken hebben gestaan van de introductie van (avond)maaltijden zónder aardappelen? Waarschijnlijk wel. Er zijn genoeg andere aanbieders, waaronder het van oorsprong Duitse Knorr, actief die Nederlanders graag laten kennismaken met exotische gerechten en producten.
Maar Honig heeft als het gaat om het aanpassen van het Nederlandse voedingspatroon wel degelijk de trend gezet. Macaroni, de inmiddels beroemde elleboogvormige pasta, is in ieder geval niet meer weg te denken uit het Honig-aanbod.
Hoe staat Honig er nu voor?
De naamsbekendheid van de merknaam Honig is bewonderingswaardig hoog. Zo heeft ruim negen van de tien Nederlanders minstens één Honig product in huis. Daarnaast heeft meer dan 99 procent van alle Nederlands wel eens iets van Honig gegeten.
Tegenwoordig biedt het bedrijf zijn klanten de (ruime) keuze uit diverse soepen, mixen, pasta's, familiegerechten en bakproducten. Ook in de 21ste eeuw wil Honig vooruit blijven kijken en voegt daarom met enige regelmaat nieuwe producten toe aan het bestaande assortiment.
Zo is de introductie van vezelrijke pasta - het bevat aanzienlijk meer tarwevezels maar ziet eruit (en smaakt) als gewone pasta - in 2011 een succes. De vezelrijke spaghetti wordt in 2012 door de Consumentenbond zelfs bekroond tot beste nieuwe product van 2012.
In 2009 kondigt Heinz aan de Nijmeegse Honig soep- en pastafabriek te moeten sluiten, omdat er op deze locatie een nieuwe woonwijk zal worden gebouwd. De sluiting was in 2012 een feit. Het moederbedrijf heeft er uiteindelijk voor gekozen om de productie voortaan onder te brengen bij Intertaste in Utrecht.
Bas Boswinkel, directeur Heinz Benelux, zei hierover destijds: "Het is voor ons heel belangrijk om de productie in Nederland te houden. Honig is een Hollandse parel, die gewoon hier moet blijven. We zijn erin geslaagd om in Nederland - tegen concurrerende prijzen - onze hoge kwaliteit te kunnen blijven produceren."
