De wet DBA wordt geschrapt. Het kabinet-Rutte III wilde een opdrachtgeversverklaring invoeren: een webmodule waarin opdrachtgevers de aard van een samenwerking met een zzp'er vastleggen.
Wanneer de webmodule ingevoerd wordt, hangt af van de wensen van het nieuwe kabinet. Tot die tijd mag de Belastingdienst geen boetes opleggen, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid. Wél komt er meer onderzoek naar schijnzelfstandigheid. Lees er alles over.
Handhaving en boetes wet DBA
Totdat de webmodule wordt ingevoerd, is de wet DBA nog van kracht. Hoe werkt dat precies? Er zijn grofweg twee maatregelen:
- Zzp'ers en hun opdrachtgevers betalen tot 1-10-2021 geen boetes of naheffingen. Dit geldt dus ook als de Belastingdienst achteraf constateert dat er eigenlijk geen sprake was van een opdracht voor een zzp'er, maar van een dienstverband.
- Zzp'ers en hun opdrachtgevers betalen tot 1-10-2021 wel een boete of naheffing als zij na controle door de Belastingdienst én na een waarschuwing de schijnzelfstandigheid voortzetten. De overheid gaat extra onderzoek doen naar bedrijven waarbij er een groot vermoeden van kwaadwillendheid is. Denk aan bedrijven die veel zzp'ers inhuren tegen zeer lage uurtarieven.
Wat staat er in de brief 'Uitstel handhaving wet DBA'?
De brief 'Uitstel handhaving wet DBA' van de Belastingdienst gaat in op de invoering van de Wet Deregulering arbeidsrelaties (in het kort DBA), legt uit waarom het eerdere systeem van VAR-verklaringen in 2016 werd vervangen.
De nieuwe oplossing bestond uit modelovereenkomsten. Ook werd uitgelegd wat hiervan de gevolgen waren voor zelfstandigen en hun opdrachtgevers.
Wat houdt de wet DBA met modelovereenkomst ook alweer in?
De wet DBA oefent invloed uit op de werkrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers (vaak zelfstandige professionals).
Volgens de overheid werkte de VAR-verklaring schijnzelfstandigheid in de hand. In sommige sectoren werden vaste medewerkers bijvoorbeeld steeds vaker uit vaste dienst ontslagen en vervolgens door dezelfde opdrachtgever weer als zelfstandige ingehuurd.
Dienstverband uitsluiten
Bij de invoering van de wet DBA werd aangeraden om voorafgaand aan iedere nieuwe opdracht een mogelijk dienstverband uit te sluiten door een modelovereenkomst op te stellen en deze door de fiscus te laten goedkeuren.
Werken volgens zo'n modelcontract is niet verplicht, maar als de Belastingdienst achteraf tóch een dienstbetrekking vaststelt, kan dat grote financiële gevolgen voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer.
Verschil modelovereenkomst en VAR-verklaring
Daarmee verschilt de modelovereenkomst wezenlijk van zijn voorganger: ten tijde van de VAR-verklaring liep alleen de opdrachtnemer risico op een naheffing. Nu kan ook een opdrachtgever achteraf alsnog te maken met loonheffingen.
Alleen bewust 'kwaadwillende partijen' lopen risico om door de fiscus te worden aangepakt.
Vanwaar de onrust rond de modelovereenkomst?
Juist dat laatste aspect van de modelovereenkomsten heeft op de markt voor veel onrust gezorgd. Opdrachtgevers durfden uit vrees voor naheffingen geen (langdurige) samenwerkingen meer aan te gaan met zelfstandigen, die daardoor vaker opdrachten misliepen.
Wat staat er in een goed ondernemingsplan voor zzp’ers? Download een gratis voorbeeld met tips en cijfers.
Daarnaast duurde het in bepaalde gevallen erg lang voordat de Belastingdienst een ingezonden modelovereenkomst had goedgekeurd. Ook dit zorgde voor onzekerheid en had als consequentie dat bedrijven minder snel kozen hoor het inhuren van een freelancer.
Handhaving wet DBA uitgesteld
Om de ontstane onrust op de markt weg te nemen (en na lang aandringen van diverse ondernemersorganisaties), besloot staatssecretaris Wiebes in november 2016 om de handhaving op de wet DBA uit te stellen tot 1 januari 2018.
Alleen bewust 'kwaadwillende partijen' (daarover later meer) zouden risico lopen om door de fiscus te worden aangepakt. In juni 2017 werd vervolgens bekend dat de handhaving op de wet opnieuw wordt opgeschort, deze keer naar 1 juli 2018. Daarna tot 1 januari 2020, 1 januari 2021 en opnieuw tot 1 oktober 2021.
Wat gaat er nu gebeuren rondom de wet DBA?
Het kabinet-Rutte III wilde een opdrachtgeversverklaring invoeren: een webmodule waarin opdrachtgevers de aard van een samenwerking met een zzp'er vastleggen. Minister Koolmees van sociale zaken wilde dat die webmodule vanaf oktober 2021 de wet DBA en de modelovereenkomst zou vervangen.
Van januari tot en met oktober 2021 liep er een pilot voor de webmodule. Wanneer de webmodule daadwerkelijk zal starten, hangt af van de wensen van het nieuwe kabinet. Tot die tijd mag de Belastingdienst geen boetes opleggen, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid.
Kwaadwillenden zijn opdrachtgevers die opereren in een context van opzet, fraude of zwendel.
Kan ik mijn modelovereenkomst nog steeds laten checken?
Die mogelijkheid is er. Houd er wel rekening mee dat jouw modelovereenkomst dan aan de huidige wetgeving wordt getoetst.
In de brief staat overigens nadrukkelijk vermeld dat het in afwachting van het onderzoek niet nodig is om modelovereenkomsten nu door de fiscus te laten checken.
Ik hoef voorlopig dus niet te vrezen voor een naheffing?
"Zolang het kabinet met het onderzoek bezig is, wordt de handhaving van de Wet DBA uitgesteld. (...) Als een opdrachtgever u in deze periode inhuurt en wij achteraf constateren dat er sprake is van loondienst, zullen wij geen naheffingen, boetes, correctieverplichtingen en loonheffingen opleggen", aldus de Belastingdienst.
Opdrachtgevers kunnen wat dat betreft voorlopig dus weer met een gerust hart samenwerken met zzp'ers.
Kwaadwillenden
Kleine kanttekening: de Belastingdienst benadrukt dus wel degelijk handhavend te zullen optreden tegen het doelbewust misbruiken van de situatie door kwaadwillenden.
Zij kunnen ook dit jaar te maken krijgen met naheffingsaanslagen, boetes en correctieverplichtingen voor de loonheffingen.
Wanneer ben je kwaadwillend?
De ietwat vage omschrijving in de brief lijkt bij de doelgroep weer de nodige vragen op te roepen, maar het opzettelijk creëren van een schijnzelfstandige situatie lijkt vooralsnog de doorslag te geven.
De definitie van de Belastingdienst luidt als volgt:
"Kwaadwillend is de opdrachtgever of opdrachtnemer die opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan, omdat hij weet - of had kunnen weten - dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking (en hij daarmee een oneigenlijk financieel voordeel behaalt en/of het speelveld op een oneerlijke manier aantast)."
De fiscus doelt hiermee op "gevallen waarin opdrachtgevers opereren in een context van opzet, fraude of zwendel".
Arbeidscriteria
Een situatie waarbij er ruis is ontstaan over de gezagsrelatie tussen een zzp'er en zijn opdrachtgever valt daar dus niet onder. Het lijkt erop dat de Belastingdienst dus alleen maatregelen zal treffen bij partijen die heel bewust schijnzelfstandigheid in de hand werken.
Maar om concreet te kunnen bepalen of iemand daadwerkelijk met zijn volle verstand kwaadwillend heeft gehandeld, zal toch echt eerst een nieuwe definiëring van de arbeidscriteria moeten worden vastgesteld.
Hoe werkt de modelovereenkomst?
Vroeger kon je een VAR-verklaring aanvragen en gebruiken voor verschillende klanten en opdrachten. Onder de wet DBA moet je bij bepaalde opdrachten vooraf een modelovereenkomst afsluiten.
In deze overeenkomst sluit je een mogelijk dienstverband uit. Deze kun je vervolgens voorleggen aan de Belastingdienst om zekerheid te krijgen vooraf.
Modelcontract verplicht of niet?
Is het dan verplicht om een modelcontract op te stellen? Zelfs als er achteraf sprake blijkt te zijn van een dienstverband, hoef je tot de invoering van de webmodule over het algemeen niet bang te zijn voor boetes.
De Belastingdienst kan wel boetes uitdelen bij kwaadwillendheid.
Voor het schrappen van de wet konden jij en je klant dan hoge boetes verwachten. Dit was anders dan in de tijd van de VAR-verklaring, waar alleen de opdrachtnemer risico op een naheffing liep.
Voorbeeldovereenkomst
Om het iets makkelijker te maken heeft de Belasting algemene voorbeeldovereenkomsten en per sector opgesteld. Als je die gebruikt weet je zeker dat er geen sprake is van een dienstverband. Deze sjablonen kun je ook gebruiken om je eigen overeenkomst op te stellen.
Niet meer nodig?
In principe is het tot 2021 niet meer nodig om modelovereenkomsten te gebruiken. Het mag echter nog steeds. Als je het fijn vindt, kun je die overeenkomst ook nog laten controleren voor de belastingdienst.
Soms is het sowieso overduidelijk dat er geen sprake is van een dienstverband. Dit is zo als:
- Je voor korte (een tot twee maanden) afgebakende tijd aan een opdracht werkt.
- Als de opdracht eenmalig is.
- Als het project een duidelijk begin en einde heeft. Denk hieraan aan bijvoorbeeld het produceren van een reclamecampagne, het opleveren van een website of het aanleveren van persbericht.
Wanneer laat je de modelovereenkomst wel controleren?
Het kan voorkomen dat je van een interessante klant een dubieus aanbod krijgt. Een aanbod wat sterk riekt naar een dienstverband. Misschien zelfs op zo'n manier dat de Belastingdienst je klant gaat verdenken van kwaadwillendheid.
Als je deze opdracht tóch wilt aannemen, is het aan te raden een modelovereenkomst op te stellen en te laten controleren. Dan heb je vooraf duidelijkheid. Uiteraard moet je je in de praktijk ook daadwerkelijk houden aan de afspraken in het contract.
Waarschuwing Belastingdienst
Krijg je een waarschuwing van de Belastingdienst? Dan is het sowieso aan te raden om een modelovereenkomst op te stellen en deze voor te leggen aan de fiscus. Na een waarschuwing riskeer je namelijk wél een boete als er iets misgaat.
Webmodule
De webmodule voor zzp'ers moet de Wet DBA gaan vervangen. De online module geeft een opdrachtgeversverklaring af en moet duidelijkheid geven over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.
Wanneer de webmodule daadwerkelijk ingevoerd wordt, hangt af van de wensen van het nieuwe kabinet. Tot die tijd mag de Belastingdienst geen boetes opleggen, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid.
