In dit artikel loodsen we je door alle ins- en outs van schijnzelfstandigheid. Wil je meer weten over een specifiek onderwerp? Klik dan op één van de onderstaande links.
- Wat houdt schijnzelfstandigheid in?
- Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid?
- VAR en Wet DBA
- Nieuwe ideeën van de Belastingdienst
1. Wat houdt schijnzelfstandigheid in?
Lijkt je relatie met je opdrachtgever erg op loondienst? Dan kan de Belastingdienst bepalen dat er sprake is van een dienstverband en dus schijnzelfstandigheid. Het woord zegt het eigenlijk al, je lijkt zelfstandige, maar bent het eigenlijk niet.
Wanneer ben je schijnzelfstandige?
Je kunt gelukkig zelf controleren of je opdracht niet per ongeluk toch een dienstverband is. De Belastingdienst gebruikt de volgende vragen:
- Ben je verplicht zélf de klus uit te voeren? Dit is zo als je niet zomaar iemand anders kunt sturen.
- Is de opdrachtgever de baas en bepaalt hij/zij hoe je de opdracht precies uitvoert? Met andere woorden: is er een gezagsverhouding?
- Krijg je een vaste vergoeding/loon? Bijvoorbeeld per maand? En krijg je ook betaald als je ziek wordt?
Check hier of de Belastingdienst je als ondernemer ziet.
2. Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid?
Ziet de Belastingdienst je onverhoopt toch als schijnzelfstandige? Dan heeft dit gevolgen voor jou én voor je opdrachtgever. Op dit moment wordt er niet gehandhaafd op schijnzelfstandigheid, tenzij je kwaadwillend bent.
De gevolgen voor jou als ondernemer zijn niet mals:
- Correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen
- Verliezen van fiscale voordelen zoals de zelfstandigenaftrek, mkb-winstvrijstelling en - in het geval van een startende ondernemer - de startersaftrek
Voor de opdrachtgever betekent dit ook extra werk. In loondienst moet de werkgever namelijk loonheffingen inhouden en betalen. Dit zijn:
- Loonbelasting/premie volksverzekeringen
-
Premies werknemersverzekeringen
-
Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (werkgeversheffing Zvw en bijdrage Zvw)
Speciaal voor starters: de basis in 5 minuten. Een overzicht van wat je nodig hebt om aan de slag te gaan met je boekhouding, inclusief tips.
3. Wet DBA: opnieuw gehandhaafd in 2025?
De wet DBA, die in 2016 werd ingevoerd, beoogde meer duidelijkheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen zzp'ers en opdrachtgevers. Ondanks de goede intenties bleven er in de praktijk onduidelijkheden bestaan. De overheid handhaafde de wet DBA niet volledig.
De Belastingdienst heeft sinds 2016 geen boetes of naheffingen opgelegd aan opdrachtgevers of zzp’ers die mogelijk niet voldoen aan de regels van de Wet DBA. Alleen bij duidelijke gevallen van kwaadwillendheid wordt er opgetreden.
Daar kan in 2025 verandering in komen. Op 1 januari 2025 gaat de Belastingdienst weer handhaven en kunnen belastinginspecteurs weer boetes en naheffingen opleggen bij schijnzelfstandigheid.
36% van zzp'ers maakt zich zorgen
Uit recent onderzoek van online bank Knab blijkt dat 36% van de Nederlandse zzp’ers zich zorgen maakt over de naderende handhaving van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) door de Belastingdienst.
Vooral zelfstandigen met kantoorfuncties en een hoge omzet vrezen dat hun zelfstandige status onder druk komt te staan.
13% als schijnzelfstandige?
Een significante groep zelfstandigen (13%) vreest als schijnzelfstandige te worden aangemerkt wanneer de Belastingdienst strenger gaat handhaven. Vooral in de sectoren overheid (28%), IT (21%), en Media & Communicatie (21%) zijn de zorgen groot.
Deze zzp’ers werken vaak langdurig voor één opdrachtgever, wat hen kwetsbaar maakt voor herclassificatie als werknemers.
4. Nieuwe wet op komst in 2025: wet VBAR?
Het kabinet wil dus niet dat zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) ingehuurd worden, terwijl ze eigenlijk in dienst moeten zijn (schijnzelfstandigheid). Hiervoor zou de wet VBAR in de toekomst de wet DBA kunnen vervangen.
Wat is de wet VBAR?
De Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) is een voorstel van voormalig minister Van Gennip (Rutte IV) om schijnzelfstandigheid te voorkomen.
De wet moet te verduidelijken wanneer een werkende ingehuurd kan worden als zzp’er én hen die werkend onder een uurtarief van 32,24 betere bescherming te bieden.
Belangrijk: een voorstel voor deze wet is nog niet ingediend bij de Tweede Kamer.
Duidelijke regels voor betere naleving
De nieuwe plannen maken het duidelijker wanneer iemand als werknemer gezien moet worden. Zo wordt helder of er sprake is van een zelfstandige of een werknemer. Werknemers krijgen zo de rechten en bescherming die bij hun werk horen.
Met duidelijkere regels kunnen zowel werkgevers als werknemers zich beter aan de wet houden en kan de Belastingdienst hier beter op letten.
Voorstellen van het kabinet
Het kabinet wil schijnzelfstandigheid tegengaan door:
- De regels te verduidelijken over wanneer iemand onder het gezag van een werkgever valt, en dus een werknemer is.
- In een wetsvoorstel uit te werken wat ‘gezag’ inhoudt, bijvoorbeeld of de werkgever toezicht houdt of aanwijzingen geeft over het werk.
- Te bepalen of het logisch is dat iemand niet als werknemer werkt, bijvoorbeeld omdat die persoon voor eigen rekening en risico werkt.
- Wettelijk vast te leggen dat bij een uurtarief onder de € 30 of € 35 vaak sprake is van een arbeidsovereenkomst. Het exacte bedrag moet nog bepaald worden.
Veel gestelde vragen over schijnzelfstandigheid
- Wat betekent schijnzelfstandigheid? Schijnzelfstandigheid ontstaat wanneer iemand als zelfstandige (zzp'er) werkt, maar de relatie met de opdrachtgever meer lijkt op een dienstverband. Dit houdt in dat de zelfstandige niet zomaar iemand anders kan sturen om het werk te doen, de opdrachtgever bepaalt hoe de opdracht wordt uitgevoerd, en de betaling lijkt meer op een vast loon, soms inclusief betaling bij ziekte.
- Wat zijn de gevolgen van schijnzelfstandigheid voor zowel de zzp'er als de opdrachtgever? Voor de zzp'er kan schijnzelfstandigheid leiden tot correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen en het verlies van fiscale voordelen zoals de zelfstandigenaftrek en mkb-winstvrijstelling. Opdrachtgevers kunnen te maken krijgen met extra administratieve lasten, omdat zij loonheffingen moeten inhouden en betalen als blijkt dat er sprake is van een dienstverband.
- Wat houdt de Wet DBA in en hoe wordt deze gehandhaafd? De Wet DBA, ingevoerd in 2016 en aangepast in 2021, is ontworpen om de arbeidsrelatie tussen zzp'ers en opdrachtgevers te verduidelijken. De wet wordt echter niet volledig gehandhaafd; de Belastingdienst grijpt alleen in als een opdrachtgever als 'kwaadwillend' wordt beschouwd of de gegeven aanwijzingen niet volgt. Dit beleid blijft van kracht tot er duidelijkere regels worden ingevoerd en de handhaving strikter wordt vanaf 1 januari 2025.
