Roy Timmerman
Wat is een coöperatie?
Startende ondernemers moeten hun bedrijf inschrijven bij de Kamer van Koophandel (KvK) en daarbij aangeven welke rechtsvorm van toepassing is op het bedrijf. Een coöperatie is een van deze rechtsvormen en is in feite een vereniging die een of meerdere overeenkomsten aangaat met en voor de leden.
Wat zijn de voordelen van een coöperatie?
Kort samengevat profiteren individuele ondernemers in de coöperatie van de voordelen van een collectief. ZZP’ers kunnen, wanneer ze samenwerken, alsnog in aanmerking komen voor grote opdrachten die ze anders mis zouden lopen.
Het oprichten van een coöperatie maakt het makkelijker voor de opdrachtgever omdat er maar met één partij zaken gedaan hoeft te worden. Ook de facturering loopt via één aanspreekpunt.
De afzonderlijke leden kunnen met deze rechtsvorm dan juist weer profiteren van schaalvoordelen: marketing, inkoop, maar bijvoorbeeld ook het delen van kosten van een bedrijfspand. Daarnaast kunnen de ZZP’ers onderling profiteren van kennisoverdracht en kan er bij ziekte elkaar vervangen worden.
Hoe werkt de oprichting van deze rechtsvorm?
Een coöperatie wordt opgericht door minimaal 2 personen. Deze oprichting vindt plaats bij notariële akte. Verder is het verplicht de coöperatie in te schrijven in het Handelsregister en moeten de jaarstukken elk jaar worden opgesteld en openbaar worden gemaakt.
Met een rechtsbijstands-verzekering ben je goed verzekerd voor o.a. onenigheid met leveranciers of afnemers en voor andere zakelijke geschillen.
De coöperatie is ook een rechtsvorm die je deels naar je eigen hand en inzicht kan inrichten. Sommige regels kunnen in onderling overleg worden bepaald. Het is wel van belang om dit vooraf allemaal vast te leggen. Je kunt bijvoorbeeld zelf de aansprakelijkheid bepalen en het is niet verplicht eigen vermogen in te brengen.
Deze samenwerkingsvorm is gebaseerd op solidariteit: je bent samen verantwoordelijk voor de leiding en samen verantwoordelijk voor de inkomsten.
Leg daarom vooraf bij de notaris alles vast: niet alleen de financiële afspraken, maar ook de taakverdeling en het doel zodat hier geen misverstanden over kunnen ontstaan. Het is handig om vooraf eerst dit stappenplan in te vullen zodat je goed voorbereid bent.
Hoe is de aansprakelijkheid geregeld?
De coöperatie is een rechtspersoon en geen natuurlijk persoon, zoals een eenmanszaak. Als ZZP’er heb je meestal een eenmanszaak en ben je aansprakelijk voor de schulden van jouw onderneming. Een coöperatie is, net als bijvoorbeeld een besloten vennootschap (bv), een rechtspersoon waardoor de risico's van hoofdelijke aansprakelijkheid kunnen worden beperkt.
Als jouw coöperatie wordt ontbonden en je verder niets hebt geregeld, zijn alle leden voor een gelijk deel aansprakelijk voor de resterende schulden. Er bestaat een mogelijkheid om de aansprakelijkheid uit te sluiten. Je kunt bijvoorbeeld een 'coöperatie met beperkte aansprakelijkheid' (BA) of een 'coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid' (UA) oprichten.
Welke soorten coöperatie zijn er?
De meest voorkomende coöperaties zijn de bedrijfscoöperatie en de ondernemerscoöperatie.
Bedrijfscoöperatie
Deze coöperatie behartigt bepaalde zakelijke belangen van haar leden. Daarbij kun je denken aan het inkopen van producten of diensten en het opzetten van reclamecampagnes. Een bekend voorbeeld is FrieslandCampina - de leden van deze zuivelcoöperatie zijn aangesloten melkveehouders, die profiteren van de schaalvoordelen en meedelen in de winst die er wordt gemaakt. Verder is de Rabobank een van de oudste en bekendste coöperaties van Nederland. Zij hebben geen aandeelhouders, maar leden.
Ondernemerscoöperatie
Bij deze coöperatie werken alle deelnemende leden zelfstandig samen. Dit doen zij door voor een bepaald project (bijvoorbeeld een aanbesteding van de overheid) hun krachten te bundelen, zodat zij een grotere kans hebben om de klus binnen te halen dan wanneer zij alleen zouden handelen. Deze vorm is zeer geschikt voor ZZP'ers, omdat alle leden naast hun samenwerking ook nog steeds zelfstandig werken. Het is dan ook niet zo vreemd dat de coöperatie de laatste jaren bezig is aan een opmars onder ZZP’ers. Deze rechtsvorm biedt veel mogelijkheden voor samenwerking met andere (startende) ondernemers.
Ze werken bijvoorbeeld samen aan een groot project waarbij iedere zelfstandige verantwoordelijk is voor zijn eigen deel. Naast dit specifieke project hebben ze nog hun eigen opdrachtgevers en klanten.
Op deze manier kunnen ze als collectief een klus doen die te groot is om alleen uit te voeren. Als jouw collectief een groot project op het oog heeft, spreek je dus eerst onderling af wie welke werkzaamheden gaat doen, wat de aansprakelijkheden zijn en gaat er in dit geval dus één offerte uit.
Je treedt naar buiten als één bedrijf, er wordt ook alleen aan jullie coöperatie gefactureerd. De winst wordt later onder de leden verdeeld.
Wat zijn de fiscale eisen voor deze rechtsvorm?
De coöperatie betaalt vennootschapsbelasting over de winst. Alle leden betalen op hun beurt via de inkomstenbelasting belasting over de winst die zij uit de coöperatie ontvangen. Daar ligt voor ZZP’ers een mogelijk gevaar op de loer.
Het is voor ZZP’ers - los van de deelname aan de coöperatie - van belang dat ze door de fiscus ook als ondernemer voor de Belastingdienst worden aangezien.
Wanneer je als ZZP'er permanent deelneemt aan een coöperatie - of tijdelijk, maar geen andere opdrachtgevers hebt - voer je in de ogen van de Belastingdienst geen onderneming.
Je hoeft vanaf 1 mei 2016 geen VAR-wuo meer aan te vragen, maar achteraf wordt er nog altijd getoetst door de Belastingdienst om te zien of je aan alle ondernemerscriteria voldoet. Zo moet je voldoen aan het urencriterium (1225 zakelijke uren per jaar) om in aanmerking te komen voor de zelfstandigenaftrek en de MKB-vrijstelling.
Daarnaast gelden ook de andere regels voor ondernemerschap: reclame maken voor jouw bedrijf, winst maken, meerdere opdrachtgevers hebben etc.
Wanneer je niet als ondernemer voor de inkomstenbelasting wordt beschouwd, vallen de inkomsten die je uit de coöperatie haalt onder Resultaat uit overige werkzaamheden. Omdat dit belastingtechnisch ingewikkeld kan zijn is het verstandig om dit altijd na te vragen bij een accountant of boekhouder.
Lees ook
Rechtsvormen: welke vorm past bij jou?
Wat verandert er voor ondernemers in 2016?
Wanneer ben ik ondernemer voor de Belastingdienst?
Alles over de inkomstenbelasting voor ondernemers
9 subsidies en regelingen voor startende ondernemers
Wat je moet weten over de eenmanszaak
