In dit artikel leggen we uit hoe je berekent wat een goede prijs is voor jouw product of dienst. Wil je direct naar een specifiek onderwerp, zoals het 6-stappenplan waarmee je je kostprijs berekent? Klik dan op één van onderstaande hoofdstukken:
- Wat is de kostprijs?
- Inkoopkosten berekenen
- Variabele kosten berekenen
- Vaste kosten berekenen
- Kostprijs berekenen in 6 stappen
- Winstpercentage berekenen
- Kostprijs berekenen: wat zijn de valkuilen?
- Jaarlijkse prijsindexatie
Pas nadat je de kostprijs per product of dienst hebt vastgesteld, bepaal je de verkoopprijs die klanten gaan betalen. Het verschil tussen de kostprijs en de verkoopprijs noemen we de winstmarge. Hoe groot je winstmarge kan zijn, hangt af van veel verschillende factoren. In dit artikel leggen we uit hoe je de winstmarge bepaalt voor jouw onderneming.
1. Wat is de kostprijs?
De kostprijs bestaat uit alle kosten die je per product maakt voor het produceren of voor het leveren van die product of dienst. Dat zijn directe kosten (zoals materialen of ingrediënten) en indirecte kosten (zoals loonkosten of gebruik van machines).
Die indirecte kosten kun je op verschillende manieren verwerken in je kostprijs. Als je meerdere producten of diensten gaat aanbieden, dan moet je dus per product of dienst een aparte berekening maken.
Door het berekenen van de juiste kostprijs verklein je de kans op onderschatting van je vaste en variabele lasten.
2. Inkoopkosten berekenen
Er zijn verschillende manieren om de kostprijs te berekenen. Elke manier begint met het onder de loep van jouw toekomstige inkoopbeleid voor een bepaalde periode. Dat kan bijvoorbeeld per maand, kwartaal of jaar.
Als je bijvoorbeeld een houtbewerkingsbedrijf hebt, moet je allereerst op papier zetten hoeveel van elke houtsoort of bijbehorende materialen wilt gaan afnemen binnen de onderzochte periode. Deze inkoopkosten verwerk je dan in je zakelijke administratie.
3. Variabele kosten berekenen
Als je de inkoopkosten weet, kun je voor ieder product de variabele kosten berekenen. Dit zijn alle bedragen die beïnvloedbaar zijn door af- of toenames in de productieomvang. Hoe meer je inkoopt, hoe meer je doorgaans betaalt voor zaken zoals:
- Inkoop van producten
- Verzendkosten
- Transportkosten
- (Eventuele) importkosten
Werk je met meerdere producten of diensten tegelijk? Dan kun je het best een geschatte verdeling maken van de kosten.
4. Vaste kosten berekenen
De volgende stap is het berekenen van de vaste kosten. Hierbij hou je onder meer rekening met kosten voor:
- Huur of hypotheek van je bedrijfspand
- Magazijn/opslagruimte
- Verzekeringen
- Marketingbudget
- Auto- en reiskosten
- (Eventuele) personeelskosten
Vaste lasten verdelen: twee methodes
Het berekenen van je vaste lasten kan makkelijker lijken dan het is, omdat je deze kosten vaak moet verdelen over de uiteenlopende producten die je in jouw zaak aanbiedt. Wanneer je de kostprijs berekent, is het belangrijk om te bepalen hoe je de vaste lasten verdeelt.
Er bestaan twee effectieve methoden om dit te doen:
- Integrale kostenberekening
- De ABC-emthode
De integrale kostenberekening is voor starters een goede manier om inzicht te krijgen in de vaste lasten, omdat hun bedrijf vaak nog niet zo groot is. Je telt bij deze methode alle vaste lasten bij elkaar op en verdeelt deze vervolgens over alle producten of diensten die je aanbiedt.
De ABC-methode (voluit Activity Based Costing) is iets complexer. Bij deze methode breng je de vaste lasten terug op het niveau de verschillende afdelingen binnen het bedrijf. Daarna bepaal je per afdeling voor hoeveel procent 'gebruik wordt gemaakt' van een product of dienst. Evenredig daaraan verdeel je vervolgens de vaste lasten.
Speciaal voor starters: de basis in 5 minuten. Een overzicht van wat je nodig hebt om aan de slag te gaan met je boekhouding, inclusief tips.
5. Kostprijs berekenen in 6 stappen
Nu je hebt uitgezocht wat al je zakelijke kosten zijn, ga je per product of dienst de kostprijs berekenen. Het 6-stappenplan in dit hoofdstuk (waarbij wij als periode een maand aanhouden) helpt je hierbij. We zetten eerst alle stappen op een rij en bespreken staan daarna uitvoerig stil bij elke stap:
-
Bepaal alle variabele kosten die je per product maakt.
-
Bereken de vaste kosten die je voor het product maakt per maand. Dit kan dus zowel via een integrale kostenberekening als de ABC-methode (zie hierboven).
-
Bereken vervolgens hoeveel producten je in de maand gaat verkopen.
-
Bereken de totale variabele kosten, dus vermenigvuldig stap 1 met stap 3.
-
Tel de totale variabele kosten (stap 4) en de vaste kosten (stap 2) bij elkaar op en je houdt de totale kosten per maand over.
-
Deel de totale kosten (5) door het aantal producten (3). Nu weet je wat de kostprijs van jouw product moet zijn.
Kostprijs berekenen: voorbeeld
Om deze formule beter uit te leggen, geven we een voorbeeld: Jan gaat starten met een koffiezaak. Hij wil de kostprijs berekenen voor een kopje koffie. Hij doorloopt de stappen voor de kostprijsberekening. Om het voorbeeld eenvoudig te houden, verkoopt Jan alleen koffie.
Stap 1: variabele kosten
De variabele kosten zijn de inkoopkosten voor koffiebonen en koffiemelk. Koffiebonen kosten Jan 11 cent per kop koffie. Koffiemelk kost 3 cent per kop koffie. Jan gaat ervan uit dat de helft van zijn klanten zwarte koffie drinkt en de andere helft koffie met melk.
De koppen koffie moeten ook worden afgewassen, de vaatwasser kost 2 cent per kop koffie.
Stap 2: vaste kosten
Jan betaalt natuurlijk een aantal vaste kosten. Dit zijn Jans vaste kosten per maand:
- €1.000 huur van de koffiezaak.
- €1.000 personeelskosten.
- €200 afschrijving van machines.
- €100 marketingkosten en website.
- €100 zakelijke verzekeringen.
- €100 overige kosten.
De maandelijkse kosten van Jan zijn dus €2.500.
Integrale kostenverdeling: voorbeeld
Volgens de integrale kostenverdeling worden Jan's vaste kosten verdeeld over alle producten, dus over alle kopjes koffie.
Activity Based Costing: voorbeeld
Wanneer Jan ook taartjes gaat verkopen, dan bepaalt hij eerst hoeveel procent van de verkoop uit koffie bestaat. en hoeveel procent uit taartjes. Stel dat de verkoop van Jan voor 60% uit koffie en voor 40% uit taartjes bestaat. Dan verdeelt Jan dus 60% van de vaste lasten over de kopjes koffie en 40% over de verkochte taartjes.
- €1.500 van de vaste lasten wordt dus verdeeld over de koffie.
- €1.000 van de vaste lasten wordt dus verdeeld over de taartjes.
Hierna gaan we met de berekening verder vanuit de integrale kostenberekening.
Stap 3: aantal producten per maand
De koffiezaak van Jan is zes dagen per week geopend, dat is gemiddeld 26 dagen per maand. Per dag verwacht hij 50 kopjes koffie te verkopen. Dat zijn dus 1.300 kopjes koffie per maand.
Stap 4: totale variabele kosten
Per product zijn de variabele kosten €0,16, zoals bepaald in stap 2. Bij 1300 verkochte producten zijn de totale variabele kosten €208 per maand.
Stap 5: totale kosten per maand
De totale kosten per maand zijn de totale variabele kosten uit stap 4, opgeteld bij de totale vaste kosten uit stap 1. Dat is dus €208 + €2.500 = €2.708.
Stap 6: kostprijs berekenen per product
De kostprijs van een kopje koffie bestaat uit de totale kosten gedeeld door het verkochte aantal kopjes, dus 2.708 / 1.300 = €2,08.
De kostprijs van Jan is €2,08 per kop koffie
6. Winstpercentage berekenen
Nu kun je zelf de kostprijs berekenen. Dit is het minimale bedrag dat je voor elk product zult moeten vragen om geen verlies te lijden. Maar natuurlijk wil je het liefst ook winst maken met je bedrijf. Hoeveel winst je maakt, is afhankelijk van de winstmarge die je hanteert.
Winstmarge berekenen
Voordat je een redelijk winstpercentage kunt vaststellen, moet je eerst per product of dienst de prijs bepalen die je aan klant gaat vragen. Bij het bepalen van de verkoopprijs moet je in ieder geval de volgende punten meenemen:
- Vraag en aanbod: zoek uit hoeveel vraag er is naar jouw producten en diensten. Ben jij een van de weinige aanbieders in jouw regio? Dan kun je best wat meer marge op de prijs zetten.
- Zit je in een nichemarkt en zijn er weinig vergelijkbare producten of diensten op de markt verkrijgbaar? In een specialistisch segment kun je vaak een hogere verkoopprijs vragen, maar overdrijf het niet.
- Exclusiviteit: Hoe unieker het product of dienst, des te hoger de marge zal zijn die je erover kunt berekenen.
- Kwaliteit: goedkoop is (vaak) duurkoop. Dat beseffen klanten en opdrachtgevers tot op zekere hoogte ook. Daarom kun je als ondernemer voor goede en duurzame producten of diensten meestal een hogere prijs rekenen.
- Concurrentie: jezelf uit de markt prijzen is iets wat je zoveel mogelijk wilt vermijden. Kijk daarom goed naar de vraagprijs van concurrenten en wijk hier bij jouw eigen prijsbepaling niet te veel vanaf.
Winstmarge en winstpercentage: voorbeeld
Jan bepaalt zijn verkoopprijs onder andere op basis van de concurrentie, dus andere koffiezaken in de buurt. Zo komt hij op een verkoopprijs van €2,50 per kop koffie.
Zijn winstmarge is dan dus € 2,50 verminderd met de kostprijs van € 2,08. Dat is € 0,42 per kop. Nu kan hij ook het winstpercentage berekenen, dat is 0,42 / 2,50 = 17%.
Winstmarge calculator
Gebruik onze handige winstmarge calculator om direct je winstmarge te berekenen op basis van je btw tarief, inkoopprijs en verkoopprijs:
7. Kostprijs berekenen: wat zijn de valkuilen?
Een bekende valkuil voor vooral startende ondernemers is het vaststellen van een te lage kostprijs om zo concurrenten te slim af te zijn. De kans dat er meteen mensen op deze 'koopjes' afkomen is inderdaad groot.
Maar zulke lage prijzen zijn op de lange termijn ook vaak onhoudbaar. Vroeg of laat zal je de prijs dus toch moeten verhogen. De meeste klanten zullen niet positief reageren wanneer jij je prijzen alsnog flink verhoogt.
Prijsstrategie
Probeer dus wat verder vooruit te kijken, hoewel het zeker geen slecht idee hoeft te zijn om voor een scherpe prijsstrategie te kiezen. Laat hierop echter wel eerst een concrete kostenschatting los, zodat je later niet voor vervelende verrassingen komt te staan.
Tip: bij het bepalen van de uiteindelijke verkoopprijs moet je ook de btw berekenen. Gebruik hierbij de btw-calculator.
Je maakt zo'n schatting door goed te blijven kijken naar de verhouding tussen de kosten en (potentiële) opbrengsten op het gebied van materialen en grondstoffen, lonen, huisvesting, afschrijvingen, rente en arbeidsuren.
8. Jaarlijkse prijsindexatie
Geld wordt jaarlijks minder waard door inflatie. Supermarkten spelen hier handig op in door hun prijzen te verhogen. Zo behouden de producten hun waarde. Jij kunt dit als (startende) ondernemer ook doen, door je prijzen jaarlijks te corrigeren in verband met inflatie.
Het bijstellen van je prijs aan de hand van de inflatie, heet indexeren. Dit middel kun je zien als een periodiek terugkerend onderdeel waarmee je je prijs bepaalt.
Als startende ondernemer krijg je van Rabobank een steuntje in de rug. Open nu een zakelijke rekening: de eerste 6 maanden gratis. 
Veelgestelde vragen over het berekenen van de kostprijs:
- Hoe bereken je de kostprijs?
Met dit 6-stappenplan bereken je je kostprijs. De stappen bestaan o.a. uit het bepalen van je variabele kosten, het berekenen van je vaste kosten, en inschatten hoeveel producten je in een periode gaat verkopen. - Wat betekent kostprijs?
De kostprijs bestaat uit alle kosten die je per product maakt voor het produceren of voor het leveren van die product of dienst. Dat zijn directe kosten (zoals materialen of ingrediënten) en indirecte kosten (zoals loonkosten of gebruik van machines). - Wat is het verschil tussen de kostprijs en de winstmarge?
De winstmarge is het verschil tussen de kostprijs en de verkoopprijs. Aan de hand van dit 6-stappenplan kun je zelf de kostprijs berekenen. Dit is het minimale bedrag dat je voor elk product zult moeten vragen om geen verlies te lijden. Hoeveel winst je maakt, is dus afhankelijk van de kostprijs en de winstmarge.
