5 vragen en antwoorden over merkbescherming

Bijgewerkt op 04 november 2013

6 min leestijd

5.371

Marieke Leijnen

Auteur: Marieke Leijnen

Bedrijf starten

Heeft u voor uw bedrijf een baanbrekend en commercieel aantrekkelijk product, werkwijze of merk ontwikkeld? Dan wilt u uiteraard voorkomen dat een andere partij hiermee aan de haal gaat. Juridisch gezien kunt u gelukkig diverse maatregelen treffen. Zo kunt u uw idee officieel laten vastleggen.

1. Hoe kan ik mijn merk beschermen?

Als u een sterk merk in handen heeft, is het vanzelfsprekend dat u dit op de een of andere manier wilt beschermen, zodat concurrenten in vergelijkbare sectoren het bijbehorende product of de dienst niet zomaar ongestraft mogen exploiteren. Bouwen aan uw merk is in principe de beste reclame voor uw onderneming. Klanten kiezen in de meeste gevallen voor een specifiek merk, product of dienst van een bedrijf, omdat ze vertrouwen op de kwaliteit.

Het merk is een teken waarmee u uw producten of diensten kunt onderscheiden van die van uw concurrenten. Werk aan de naamsbekendheid door de merknaam en het bijbehorende logo in al uw zakelijke communicatie te laten terugkomen. Denk hierbij aan uw website en visitekaartjes, maar ook promotiemateriaal, briefpapier en het laten afdrukken van een logo op uw auto's van de zaak.

Wanneer u de mogelijkheden voor merkbescherming nader wilt onderzoeken, moet u zijn bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom, vaak afgekort tot BOIP. Bij dit instituut kunt u niet alleen meer informatie vinden over hoe u in uw situatie uw merk het beste kunt beschermen, maar moet u ook het exclusieve recht op een merk, tekening of model officieel laten registreren. Eenmaal geregistreerd bij het BOIP is uw merk voor een periode van tien jaar wereldwijd beschermd. Daarna bestaat de mogelijkheid om de registratie te verlengen.

Houd er wel rekening mee dat het deponeren van uw merk bij het BOIP (kosten: 240 euro) geen garantie is op een succesvolle registratie; het instituut heeft het recht om uw inschrijving af te wijzen. U loopt met name risico op een afwijzing wanneer uw merk in strijd met de openbare orde of niet onderscheidend genoeg is. De procedure bij het BOIP duurt doorgaans een maand of vier.

2. Wanneer maak ik aanspraak op intellectueel eigendom?

Als het gaat om intellectueel eigendom, is het goed om te weten dat de mogelijkheid bestaat om als ondernemer bepaalde unieke aspecten van uw producten en/of diensten wettelijk te beschermen. Tip: laat u bij dergelijke registratieprocessen bij voorkeur altijd bijstaan door een juridisch specialist. In Nederland zijn er verschillende wetten die op dit gegeven ingaan, zoals het merkenrecht, octrooirecht en auteursrecht.

Nóg sterker van start

Als jij de belangrijkste zaken van tevoren regelt, maak je een goed voorbereide start en vergroot je jouw kansen op succes.

Ik maak een goede start

Merkenrecht: een merk is een teken om producten of diensten van een onderneming te onderscheiden. Ondernemers kunnen hun merk officieel inschrijven in een depot en vervolgens door middel van merkenrecht aantonen dat het product in kwestie afkomstig is van hen. Daarnaast kunnen zij zich op deze manier wettelijk onderscheiden van andere merken of producten.
Octrooirecht: Nederland kent duizenden uitvindingen die beschermd zijn met een octrooi. Door het octrooirecht kunt u als enige profiteren van uw uitvinding. Anderen mogen in dat geval geen geld verdienen aan uw uitvinding, tenzij zij hiervoor speciaal toestemming krijgen van u.
Auteursrecht: het auteursrecht (copyright) beschermt werken van letterkunde, wetenschap of kunst. Hierbij moet u denken aan boeken of films, maar ook sieraden. In wezen moet u het auteursrecht zien als een manier voor de maker om zijn werk wettelijk te beschermen.

3. Hoe zit het met octrooien en patenten?

Zoals gezegd beschermt een octrooi of patent dus de technische oplossingen in een nieuw product of productieproces. Voorbeelden van een octrooi zijn een multifunctionele wandelwagen, die ouders in alle mogelijke standen kunnen zetten. Maar ook op de stormparaplu, de Senseo, de klapschaats en de beschuit met inkeping rusten Nederlandse octrooien. Door het octrooi hebben anderen uw toestemming nodig om uw vinding toe te passen, te produceren of te verkopen. Een octrooi beschermt uw uitvinding gedurende een periode van (maximaal) twintig jaar.

U kunt voor de octrooiaanvraag terecht bij het Octrooicentrum Nederland. Ter oriëntatie is het verstandig om hier - voordat u een officiële aanvraag opstelt - eerst even een kijkje te nemen. Het is namelijk mogelijk om één of meerdere van de zestig miljoen opgeslagen octrooidocumenten gratis te raadplegen.

4. En waarvoor geldt het auteursrecht precies?

Het auteursrecht - ook wel copyright genaamd - beschermt werken van letterkunde, wetenschap of kunst. Op deze manier kan bijvoorbeeld een fotograaf zijn werk wettelijk beschermen. Zonder auteursrecht zou namelijk in feite iedereen het werk van een ander kunnen kopiëren of hierop plagiaat plegen. Om voor bescherming in aanmerking te komen, moet het werk wel aan twee voorwaarden voldoen:

Het werk moet zintuiglijk waarneembaar zijn. Dat wil zeggen: het moet gelezen, gehoord of gezien kunnen worden;
Het werk moet origineel zijn: de hand van de maker moet herkenbaar zijn.

Let op: in Nederland is geen enkele formaliteit vereist voor het krijgen van auteursrecht. De auteur of maker hoeft daarvoor niets aan te vragen of te registeren. Om te bewijzen dat het auteursrecht bij u ligt, kunt u uw werk echter eventueel wel laten registreren bij de dienst Registratie en Successie van de Belastingdienst.

Auteursrecht is overigens overdraagbaar op andere organisaties of individuen; de auteur moet dit dan wel officieel laten vastleggen in een akte. Een auteur kan er ook bewust voor kiezen om anderen toestemming te verlenen om via een zogenoemde 'creative commons-licentie' zijn of haar werk te verspreiden, met anderen te delen of te bewerken. Het opgeven van de rechten is in dat geval niet nodig.

5. Zijn er nog andere dingen waaraan ik moet denken?

Mocht u plannen hebben om uw product of dienst op de lange termijn ook aan te bieden in het buitenland, dan is het verstandig om al bij het bedenken van een passende merk- of productnaam na te denken over de internationale betekenis. Iets wat in het Nederlands vlot en logisch klinkt, kan in een andere taal bij uw toekomstige buitenlandse klanten namelijk een heel ander gevoel oproepen.

U zou niet het eerste bedrijf zijn dat hiermee de mist ingaat. Sterker nog: ook multinationals van weleer slaan op dit gebied wel eens de plank mis. Zo staat Nescafé in het Portugees voor 'geen koffie', is het Bimbo-brood van een Spaanse fabrikant in de meeste engelstalige landen bepaald geen verkoopsucces en zijn consumenten in Finland weinig enthousiast over de Fiat Uno ('Uno' betekent in het Fins 'stom of stomme'). Overigens doen ondernemers er volgens Amerikaanse onderzoekers ook verstandig aan om de verpakking af te stemmen op lokale voorkeuren. Met de kleuren blauw en groen zult u bijvoorbeeld eerder hoge ogen gooien in Noord-Amerika, terwijl rode en gele tinten juist weer een positieve invloed hebben op het koopgedrag van Latijns-Amerikaanse consumenten.